مروری بر دستگاه گوارش انسان

دستگاه و گوارش وی

با گرفتن غذا ، تخریب مکانیکی ، هضم و جذب

و دفع موادی که هضم نشده‌اند انجام وظیفه میکند.

مواد حاصل از گوارش از طریق

گردش خون و لنف به بافتهای بدن   حمل میشوند.

در نهایت این مواد به درون سلولها رفته

و در فعالیت آنها شرکت میکنند.

دستگاه گوارش

لوله پر پیچ و خمی است که از

دهان آغاز  شده ودر آخر  به مقعد ختم میشود.

مواد غذایی در هر یک از قسمتهای این دستگاه تحت تأثیر

عوامل فیزیکی و شیمیایی قرار میگیرند تا هضم شوند

یعنی به مواد قابل جذب برای بدن تبدیل شوند

و بعد مواد هضم شده در داخل دستگاه گوارش جذب میشوند

تا بعداً به مصرف سلول های بدن برسند.

مواد غیر قابل جذب نیز از طریق دستگاه گوارش دفع میشوند.

بخشها ی مهم و مختلف دستگاه گوارش عبارتند از:

دهان،

حلق،

مری،

معده،

روده کوچک (روده باریک)،

روده بزرگ (کولون)،

روده مستقیم (رکتوم)،

کبد،

کیسه صفرا

لوزالمعده (پانکراس)

دهان

دهان اندام ورودی لوله گوارشی است.

سطح داخلی دهان از مخاط پوشیده شده است.

غدد بزاقی داخل دهان، ترشحات خود را به

دهان میریزند و به هضم غذا کمک میکنند.

دندانها

بخشی  از دستگاه جونده را تشکیل داده

و در حفره دهان قرار گرفته اند.

ساختار بافتی دندانهای شیری (20 عدد)

و دندانهای دایمی (32 عدد) مشابه است.

هردندان  شامل تاج است که بیرون از لثه قرار دارد

و یک تا سه ریشه دارد که درون

حفره دندانی آواره بالا یا آرواره پایین جای میگیرد.

سطح تاج دندان را ماده‌ای به نام مینا میپوشاند

که سخت‌ترین ماده بدن است

و بیش از 96 درصد آن را املاح آهکی

و بقیه را یک پروتئین مخصوص تشکیل میدهد.

در زیر مینا عاج دندان قرار دارد که در درون آن مغز قرار دارد

که بافتهای زنده دندان در آنجا وجود دارند.

سطح ریشه را ماده‌ای به نام ساروج میپوشاند.

دندانهای انسان و با نوع رژیم غذایی او متناسب شده‌اند.

زبان اندامی ماهیچه ای است.

زبان از 17 عضله تشکیل شده که

در جهات مختلف قرار گرفته اند

و به همین جهت زبان میتواند به

هر شکلی درآید و به هر طرفی حرکت کند.

مهم ترین وظایف زبان عبارتند از :

زبان غذا را بین دندانها میراند

و لقمه را به طرف حلق و مری حرکت میدهد.

زبان در حرف زدن هم نقش مهمی  دارد

و همچنین زبان عضو چشیدن است.

مزه تلخی در جلوی زبان،

مزه های شوری و ترشی در دو طرف زبان

و مزه شیرینی در عقب زبان حس میشوند.

حس زبان بسیار دقیق است.

مخاط زبان میتواند ریگ بسیار کوچکی را در غذا

و یا تیغ بسیار خردی را در گوشت ماهی لمس کند.

یکی از غدد مهم نقش مهمی در هضم اولیه غذا

و آماده کردن غذا برای راحت بلعیدن

غدد بزاقی است که  شامل :

دو غده بناگوشی (پاروئید)،

دو غده زیر فکی

دو غده زیر زبانی

غده بناگوشی بزرگ تر از سایر غدد است

و جلوی گوش و در بین عضلات صورت قرار گرفته است.

ترشحات غدد بناگوشی از طریق مجرای غده بناگوشی

در مقابل دندان دوم آسیاب بزرگ فک به داخل دهان میریزد.

مجاری غدد زیر فکی و زیر زبانی در زیر زبان باز میشوند.
کام کدام قسمت دهان است؟

سقف خود دهان را تشکیل میدهد .

البته کام  دارای

یک قسمت استخوانی و یک قسمت نرم است.

قسمت نرم در قسمت عقب قرار گرفته

و وسط آن زبان کوچک وجود دارد.

حلق

به دنبال دهان قرار گرفته.

حلق مثل یک راه عبور

برای انتقال غذا از دهان به مری است.

مری

لوله ای است عضلانی

به طول 25 سانتی متر و قطر 1.5 سانتی متر

که از حلق شروع شده و به معده ختم میشود.

دیواره مری

از دو لایه عضلانی درست شده است که عبارتند از :

لایه خارجی

دارای رشته های عضلانی طولی است

لایه داخلی

آن دارای رشته های عضلانی حلقوی است.

دیواره مری قابل گشاد شدن است.

انقباض عضلات مری

باعث ایجاد حرکات دودی شکل در مری میشود

که لقمه غذا را از حلق به معده میرساند.

عضله دریچه پایین مری مانع از

بازگشت مجدد غذا از معده به مری میشود.

معده

کیسه ای است عضلانی که

سطح داخلی آن به وسیله مخاط پوشیده شده.

عضلات دیواره معده

از سه لایه تشکیل شده است که عبارتند از:

عضلانی طولی،

حلقوی و مایل

عضلات معده سبب حرکت آن میشوند.

معده از بالا به مری و از پایین به روده باریک میرسد.

به علت وجود شیره معده و حرکات معده،

غذا در داخل معده هضم میشود.

مخاط معده فرورفتگیها و برجستگیهای کوچکی دارد

که در عمق فرورفتگیها غدد کوچکی قرار گرفته اند

که شیره معده را ترشح میکنند.

ظرفیت معده یک تا یک و نیم لیتر است.

بعد از این که غذا به ماده قابل جذب تبدیل شد،

از معده وارد روده باریک میشود.

روده باریک

حدود هفت متر طول دارد.

جدار روده در داخل توسط مخاط پوشیده شده

و دارای چینهای حلقه ای شکل است.

تمامی سطح مخاط روده با برجستگیهای ریزی پوشیده شده

که جذب مواد غذایی را امکان پذیر میسازد.

مواد غذایی هضم شده و مورد نیاز بدن از روده باریک جذب شده

و از طریق خون به قسمت های مختلف بدن میرسد

تا غذای کافی برای کارکرد مناسب اعضای بدن را فراهم کند.

روده بزرگ
طول روده بزرگ حدود یک و نیم متر است.

روده بزرگ دور تا دور شکم را فراگرفته

و روده باریک در وسط آن قرار دارد.

روده بزرگ از

سه قسمت مهم تشکیل شده است که عبارتند از:

کولون صعودی،

کولون عرضی

کولون نزولی

کولون صعودی به دنبال روده کوچک است

ودر طرف راست شکم به سمت بالا میآید.

کولون نزولی در طرف چپ شکم به سمت پایین میآید.

بین کولون صعودی و کولون نزولی،

کولون عرضی قرار گرفته است.

وظیفه کولون بزرگ چیست؟

جذب آب و دفع مواد غیرقابل جذب است.

روده مستقیم کجا واقع شده است؟

در واقع روده مستقیم در قسمت انتهایی روده بزرگ است

که طول آن 12 تا 15 سانتی متر است.

روده مستقیم در انتها به مقعد ختم میشود.

مواد دفعی از طریق مقعد دفع میشود.

بنابراین میتوان بطور خلاصه گفت که

انقباضات دیواره معده غذا را با

آنزیمهای گوارشی و اسیدکلرهیدریک مخلوط میکند

و آن را به توده نیمه مایعی تبدیل میکند این توده ابتدا

به ناحیه ابتدایی روده کوچک یعنی دوازدهه وارد میشود

که دارای آنزیمهای گوارشی لوزوالمعده است.

ماده حاصله در روده کوچک جذب شده

در کبد ذخیره شده تغییر حاصل میکند

و سپس به درون دستگاه گردش خون  جریان مییابد.

باقیمانده مواد وارد روده بزرگ شده،

آب آنها گرفته میشود

و به صورت مدفوع از مخرج دفع میگردد.